Use DeepL to translate this website. We take no responsibility for the accuracy of the translation. In case of discrepancy between the original website in Dutch and the translated website, the original Dutch website shall prevail.
Op 28 november 1944 sneuvelde de 22-jarige Tsjecho-Slowaakse oorlogsvlieger en squadron leader Otto Smik (127 Squadron Royal Air Force) bij een geallieerde luchtaanval op het treinstation van Zwolle.
Ook in Zwolle werd al snel na 10 mei 1940 een Ortskommandant benoemd.
Bij een bombardement van het Zwolse spoorwegemplacement op 28 april 1941 trof een bom dit huis van de familie Bakker. Op die dag overleden mevrouw Bakker-Schuimer en drie dochters, een dag later de heer H. Bakker.
Atie en Nico Noordhof waren twee heel gewone mensen. Ze woonden in een heel gewoon huis in een gewone straat in Zwolle. Toen de oorlog uitbrak, begrepen ze dat ook de Nederlandse Joden gevaar liepen. Zij besloten hulp te bieden.
Deze bank is Zwolle aangeboden door het comité Huldeblijk Zwolle op zaterdag 22 september 1945. Het comité bestond uit de zogenaamde gravers uit Hengelo-Enschede-Oldenzaal.
Henk Beernink werkte als telegraafwerker bij de spoorwegen toen de oorlog uitbrak. Al snel ging hij verzet plegen tegen de Duitsers. Hij werd de leider van de Zwolse verzetsgroep 'De Groene'.
NSB Kringhuis
In het kantoor van de IJsselcentrale was vanaf 1943 het Centraal Distributie Kantoor (CDK) gevestigd. Dit werd verplaatst naar Zwolle vanuit Den Haag, omdat daar de Atlantikwall werd gebouwd tegen de geallieerde invasie.
Er werden Centrale Keukens gebouwd, die goed voedsel tegen geringe prijzen verschafte. In Zwolle stond die Keuken op de Nieuwe Markt.
In september 1944 leek de oorlog bijna voorbij. De geallieerden rukten snel op in België en de Zuidelijke Nederlanden. De Duitsers bouwden overal in Nederland verdedigingswerken om de geallieerde opmars tegen te houden.
Twee broers Schulte Nordholt gaven in 1944 Het Vrije Woord uit. Al eerder hadden zij een andere illegale krant in Zwolle verspreid. Het Vrije Woord kwam regelmatig uit met nieuws over de oorlog en bezetting.
Na D-Day (6 juni 1944) nam het verzet tegen de Duitsers toe. Die traden steeds strenger op tegen de verzetsmensen. Als ze gepakt werden, werden ze opgesloten. In Zwolle in de gevangenis aan de Menno van Coehoornsingel.
In 1941 kwam er voor Joodse kinderen apart Joods onderwijs, ook voor de Joodse kinderen in Zwolle. Zij mochten in het vervolg niet meer met hun niet-Joodse vriendjes en vriendinnetjes in één klas zitten.
Zwolle was een belangrijk verspreidingscentrum van de illegale krant Trouw. Vooral omdat de verspreiders bij Zwolle de IJssel konden oversteken. De Duitsers hielden in 1944 en 1945 veel mensen tegen op de IJsselbrug. Maar mensen uit Hattem en Zwolle mochten erover.
Op 20 oktober 1944 werd het kasteel Windesheim verwoest door een geallieerd bombardement.
In de samenleving groeit de behoefte aan meer aandacht voor de oorlogsgraven. In Zwolle zijn de oorlogsgraven verdeeld over meerdere begraafplaatsen (zie hieronder). Op Kranenburg, de grootste gemeentelijke begraafplaats, bevinden zich de meeste oorlogsgraven (51).
Monument Molukse KNIL militairen
In de Zwolse voetbalwereld vroeg men zich af of onder die slachtoffers ook leden van de toenmalige Zwolse voetbalclubs waren. Een comité bestaande uit Paul Benning, Folly van Dam, Jaap Hagedoorn, John Kuijer en Henk Twerda boog zich over die vraag.
Ter nagedachtenis aan de slachtoffers die vielen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het monument is een ontwerp van Titus Leeser en werd op 5 mei 1950 onthuld.
Ter nagedachtenis aan de vijf slachtoffers die op 31 maart 1945 werden gefusilleerd als represaille voor een aanslag op een Duitse trein door verzetsmensen. Van deze vijf slachtoffers kwamen er twee uit Kampen, één uit De Lutten en twee woonden in Zwolle.
Op 3 oktober 1944 werden in het Engelse Werk zes mensen doodgeschoten.
In dit gebouw werden tijdens de Tweede Wereldoorlog gevangenen uit het concentratiekamp Amersfoort en dwangarbeiders uit Twente en Rotterdam ondergebracht.
Vanaf het station zijn tijdens de bezettingsjaren veel Zwollenaren vertrokken naar concentratie- en vernietigingskampen. In de meeste gevallen werden zij daar vermoord. Het waren vooral vrouwen, kinderen en mannen van de Joodse gemeenschap.
Een tankgracht of tankval is een brede en diepe - al dan niet met water gevulde - gracht met steile oevers. Doel was het tegenhouden van tanks en pantservoertuigen. In de nieuwe buurt De Tippe in Stadshagen is nog altijd een restant van de tankgracht door de Mastenbroekerpolder te zien.
Aan het Zwolse Van Nahuysplein was vanaf september 1944 de Sicherheitsdienst (SD) gevestigd.
De Zwolse ziekenhuizen speelden een belangrijke rol in de oorlog. Natuurlijk werden daar de zieken verzorgd, ook mensen die gewond waren geraakt bij het plegen van verzet.
In 1722 kreeg de Joodse gemeenschap in Zwolle toestemming om een begraafplaats in te richten op dit terrein, waar tot in de 20ste eeuw begraven werd. In 1980 is deze begraafplaats verkocht aan de gemeente Zwolle. Die heeft de stoffelijke resten laten herbegraven op de nog bestaande Joodse begraafplaats aan de Kuyerhuislaan.
Vanuit dit huis is op 2 oktober 1942 heimelijk een foto gemaakt van de deportatie van Joodse Zwollenaren. Onder begeleiding van Zwolse agenten loopt een groep van voornamelijk vrouwen en kinderen over de voormalige Keersluisbrug de stad uit.
Aan de Zuiderkerkstraat 31 staat de Zuiderkerk. Een Gereformeerde kerk naar het ontwerp van architect J.H. van der Veen uit Amsterdam. Het gebouw heeft een markante achthoekige toren met een bekroning door Nemaho uit Doetinchem