Van deelprobleem naar totaaloplossing

Beoogde effecten benoemd in 2020:  

• We hebben alle leefgebieden in beeld en lossen meerdere problemen van de persoon in samenhang op 
• Door een gerichte totaalaanpak is er minder stapeling van losse hulp en voorzieningen 

Anders denken

Bij veel mensen die hulp vragen van de gemeente speelt bestaansonzekerheid: onvoldoende inkomen en het vermogen een buffer op te bouwen, problemen met huisvesting of onvoldoende toegang tot zorg. Vaak is dat in de praktijk niet de vraag waar mensen mee komen. De vraag gaat bijvoorbeeld over jeugdzorg of ondersteuning vanuit de WMO. Door hoe we georganiseerd zijn (inkomensondersteuning is een aparte afdeling) kwamen die vragen rondom bestaanszekerheid niet altijd in beeld bij het SWT en andere professionals. 

Door pilots als de Doorbraakmethode hebben we geleerd breed te kijken en goed door te vragen welke eerste stap - de doorbraak – het meeste effect heeft. Ongeacht het levensgebied waarop die stap gezet moet worden. Het effect van die eerste stap betekent in de praktijk vaak de weg vrij maken voor de volgende stappen die mensen weer zelf kunnen zetten. Bovendien nemen inwoners ook zelf verantwoordelijkheid bij het zetten van die eerste stap. Daarmee hebben we steeds meer oog gekregen voor een totaaloplossing in plaats van een oplossing voor een onderdeel van iemands leven. 

Bij mensen die een beroep doen op een uitkering of andere inkomensondersteuning blijkt meestal veel meer aan de hand te zijn dan een inkomensprobleem. Juist die andere problemen staan oplossingen in de weg en zorgen er ook voor dat meedoen niet lukt. Sterker nog, door de focus op het vinden van betaald werk worden inwoners niet altijd goed geholpen en krijgen mensen met de meest complexe problematiek zelfs de minste ondersteuning (Bron: SCP, 2023).  

Ook hier vraagt het van de professionals om oog te hebben voor de hele context. Niet alleen een deelprobleem oplossen omdat je daar toevallig van bent, maar verder kijken naar wat er breder speelt. Verder kijken dan de eigen expertise. De mogelijkheid open houden dat een jeugdvraag kan uitkomen bij relatietherapie voor ouders of zelfs een nieuwe vloer. Dat vraagt ook een nauwe samenwerking binnen en buiten de gemeente om steeds de meest passende ondersteuning te bieden en snel te schakelen voor de inwoner. Ook vraagt het doseren. Niet alles tegelijk doen, maar samen bepalen welke interventie als eerste wordt ingezet en stoppen met wat niet (meer) werkt. 

Voorbeelden van anders werken

Samenhang in de sociale basis 

Niet per partner in gesprek gaan op een bepaald thema, maar met alle partners in sociale basis in gesprek. Dit bevordert de samenwerking en leidt tot betere brede oplossingen met oog voor alle levensgebieden. Door elkaar beter te kennen, is ook het onderlinge vertrouwen gegroeid. Er ontstaat ook meer samenhang in het aanbod. Bijvoorbeeld bij welzijns- en beweeg interventies: bij daginvulling wordt ook samen bewogen om de gezondheid te bevorderen. 

Relatie-en scheidingsteam 

Ook het relatie-en scheidingsteam kijkt breed wat er nodig is in het geval van een scheiding, waardoor escalaties en jeugdhulp voorkomen worden. Dit team bestaat uit jeugd- en gezinswerkers, maatschappelijk werkers, mediators en advocaten en kan (praktisch) advies en ondersteuning geven in verschillende fasen van een relatie/scheiding. Daarbij hebben we dus breder gekeken dan de gebruikelijke welzijns- en zorgpartners. Door ons op tijd te richten op deze impactvolle levensgebeurtenis, voorkomen we de behoefte aan andere vormen van zorg zoals jeugdzorg en kijken we breed wat er nodig is voor het gezin. 

Organisatieontwikkeling Sociaal Wijkteam 

De toegang van het Sociaal Wijkteam kijkt bij de intake ook steeds breed wat er nodig is. Ondersteuning wordt niet meer allemaal tegelijk ingezet. Ondersteuners kijken meer naar het geheel. Hulp wordt stap voor stap ingezet en we stoppen met wat niet werkt. 

Woon-werk-ondersteuning 

Woonzorgconcepten waarin en huisvesting, begeleiding en participatie samengaan. Een voorbeeld daarvan is de voorbereiding van woon-zorg-leerwerkprojecten, waarbij jongeren een werk-leertraject volgen en een huurcontract krijgen. Een van deze projecten leidt begin 2024 tot een samenwerkingsovereenkomst tussen woningcorporatie Openbaar Belang, Lenferink Schildersbedrijf en de gemeente Zwolle. Daarmee wordt een nieuwe totaaloplossing geïntroduceerd. 

Beter samenwerking in de uitvoeringspraktijk van participatie 

Het Innovatielab had tot doel om vanuit de praktijk tot concrete adviezen te komen over het verbeteren van de dienstverlening in de uitvoeringsketen participatie, waarin het Sociaal Wijkteam, Inkomensondersteuning en Tiem belangrijke spelers zijn. Daarnaast zijn ook het Doorstroompunt (voorheen RMC), Regionaal Bureau Zelfstandigen en Leerplicht samenwerkingspartners.   

Zij hebben een werkwijze ontwikkeld voor nieuwe bijstandsaanvragen, maar ook voor mensen die al langer in de bijstand zitten. Door direct met meerdere expertises de intake te doen en te zorgen voor één aanspreekpunt voor de inwoner, kan weloverwogen en met de inwoner in regie, gekozen worden op welk levensgebied inzet nodig is om richting werk te bewegen. 

Vertaling naar begroting 

Denken vanuit inwoner en niet vanuit één wet of één interventie zien we ook terug in de nieuwe begrotingsindeling. Met het teruggaan van 4 naar 2 programma’s is de integraliteit van de doelen vergroot en zijn we in staat om breed te kijken wat nodig is en daar flexibel de benodigde gelden in te zetten.