Klimaatverandering

Zwolle en omgaan met overstromingen

Bij langdurige regen krijgen de Sallandse weteringen en de Vecht veel water te verwerken. Is er tegelijkertijd een aanhoudende noordwesterstorm, dan stroomt het overtollige water uit het IJsselmeer en het Zwarte Meer vanuit 2 windrichtingen naar Zwolle. Het gevolg is dat de waterstand in Zwolle stijgt. Uiteindelijk kunnen delen van de stad dan onder water lopen. Dat kan een grote impact op de samenleving hebben. 

Regionale aanpak

Hoe gaan we daarmee om? Oftewel, hoe maken we Zwolle waterrobuust? Dat onderzoekt de gemeente samen met het waterschap Drents Overijsselse Delta, de provincie Overijssel en het Rijk.

Denkrichtingen

Kunnen wij water bijvoorbeeld tijdelijk in lagergelegen gebieden onderbrengen? Of in wadi’s: laagtes waarin water zich kan verzamelen en in de bodem kan doordringen? Een andere optie is om het watersysteem te versterken in een echt netwerk van water. Zo kunnen we water slimmer verbinden. Of om te zorgen voor een betere afvoer richting het IJsselmeer. Daarbij zetten we pompen in. Verder is het slim om waterrobuust te bouwen en verbouwen. Met de groeiende behoefte aan woningen is dit heel actueel. Op die manier zijn woningen en bedrijfspanden beter bestand tegen tijdelijke wateroverlast. Maar ook de plek van bouwen vraagt om afwegingen die met hogere waterstanden rekening houden. De afbeelding hieronder laat de verschillende denkrichtingen zien.

Anders bouwen

Waterrobuust bouwen en ruimtelijke aanpassingen in de stad helpen om de gevolgen van overstromingen te beperken. Denk aan de nieuwbouw bij Park de Wezenlanden. Hier loopt door een woning een dijk, die beschermt tegen wateroverlast. Dit is een mooi voorbeeld van een ‘meekoppelkans’: klimaatadaptatie gekoppeld aan nieuwbouw. Of denk aan het Kraanbolwerk, dat een hoge waterstand aankan. Een ander goed voorbeeld is de Spoorzone Zwolle. Bij dit spoorknooppunt is een ondergrondse fietsenstalling zo gebouwd, dat die is in te zetten als tijdelijke berging voor water. De wijk Breezicht wordt ingericht op de gevolgen van veranderingen in het klimaat.

Hieronder zie je nog een voorbeeld van waterrobuust bouwen. Het vloerpeil bij deze gebouwen is omhoog gebracht van 2,40 meter naar 2,80 meter. Zo houden de bewoners van Kraanbolwerk droge voeten als het waterpeil stijgt door de klimaatverandering.

Dijkversterking

Een andere belangrijke maatregel tegen overstromingen is dijkversterking via het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). De waterschappen en Rijkswaterstaat werken in dit programma samen. Zo willen ze Nederland in 2050 helemaal waterveilig laten zijn. De gemeente Zwolle is hierbij betrokken via het waterschap Drents Overijsselse Delta.

Projecten in de gemeente Zwolle zijn:

• Dieze Oost waterverbinding naar Westerveldse Aa
• Ontwikkeling klimaatrobuust Breezicht
• Woonstraten Aa-landen Zuid
• Rioolvervanging Berkenlaan
• Projecten biodiversiteit/groen: Sleedoornpage
• Projecten biodiversiteit/groen: Japanse duizendknoop
• Herinrichting Diezerbrink 2e fase
• Klimaatbestendig bedrijventerrein Hessenpoort

Klimaateffectatlas

In de Klimaateffectatlas kun je lezen wat er in de stad Zwolle gebeurt als er in korte tijd heel veel regen valt. Uit stresstesten is gebleken dat er in Zwolle extra kwetsbare gebieden zijn. Dit zijn gebieden met problemen op het gebied van wateropvang en waterafvoer. De kwetsbare gebieden zijn:  

• Voorst A en B  
• Kamperpoort  
• Dieze  
• Dieze Oost  
• Wipstrik  
• Assendorp  
• Berkum  
• Marslanden H en G  

Deze gebieden zijn rood gemarkeerd op de kaart hieronder.  Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om de mogelijke schade te beperken. Denk bijvoorbeeld aan:  

• het pand aanpassen, zodat er geen water in het pand komt;  
• bij de inrichting van het pand rekening houden met mogelijke wateroverlast;  
• zorgen voor een goede waterafvoer en -opvang. 

Zwolle en droogte

Het lijkt een ondergeschoven kindje. Toenemende droogte gaat vaak gepaard met een groter aantal extreme buien. Maar meestal regent het toch te weinig om het neerslagtekort op te heffen. Uitdroging van dijken, daling van grondwater, versteende steden: het is een sluipend proces met veel schade. Op tijd ingrijpen is het devies. Vaak zijn er veel partijen betrokken om tot een duurzame oplossing te komen. Het gaat om fundamentele veranderingen en misschien ook wel andere vormen van beheer. Actief grondwaterpeilbeheer, regelgeving voor koelwater, samenwerking tussen bestrijders en beheerders bij kwetsbare natuurgebieden kan potentieel grote branden indammen.

Zwolle en hitte

Het aantal hitterecords in Nederland neemt flink toe. Het KNMI bevestigt dat. Hittestress in steden is daarmee een toenemend probleem. Het hitte-eiland-effect door opwarming van gebouwen en openbare ruimtes in steden kan een gevaar zijn voor de gezondheid van vooral kwetsbare mensen. Het kan ervoor zorgen dat de temperatuur in de stad 5 tot 10 graden hoger is dan op het platteland. Het aantal hittegolven is de laatste jaren opvallend toegenomen. Het risico van hitte kan worden verminderd door op meerdere niveaus maatregelen te nemen:

1. in het sociaal domein;
2. in gebouwen;
3. in de buitenruimte.

In de stedelijke inrichting moet je denken aan groen, schaduw en watervormen.