Ethische commissie

De Ethische commissie is een groep professionals, bestaande uit 4 leden van buiten de gemeentelijke organisatie, die het bestuur en de ambtelijke organisatie helpen om kennis en bewustwording te vergroten over de ethische kant bij gebruik van data en nieuwe technologieën. Het gaat om de volgende personen:

• Robin Effing (voorzitter) – Universitair Docent Business Information Systems bij de vakgroep High-Tech Business & Entrepeneurship/Universiteit Twente;
• Robert Helder, Docent aan Universiteit Utrecht, jurist en doctor of Philosophy;
• Annelien Schuldink, Advocaat Dommerholt Advocaten;
• Saar van der Spek, Trendstrateeg/toekomstverkenner/stadmaker.

De Ethische commissie bestaat uit 4 professionals van buiten de gemeentelijke organisatie, die onafhankelijk van het gemeentebestuur en de organisatie fungeert. De commissie helpt de gemeente om kennis en bewustwording te vergroten over de ethische kant bij gebruik van data en digitale (slimme) technologieën. Hiermee vormt de commissie een klankbord en kennisplatform voor de gemeente voor moreel, ethische vragen die spelen rondom digitale innovaties in Zwolle.
De commissie is geen advies- of besluitvormend orgaan maar is bedoeld om een dialoog over de wenselijkheid van nieuwe technologie op gang te brengen.

De samenstelling van de Ethische commissie is gebaseerd op een profiel dat door het College van Burgemeester en Wethouders is vastgesteld bij het besluit tot de oprichting van een Ethische commissie.

Klankbord en kennisplatform

De Ethische commissie is een klankbord en kennisplatform voor de gemeente en gaat ook reflecteren op moreel, ethische vragen die spelen rondom digitale innovaties in Zwolle. De samenstelling van de Ethische commissie is gebaseerd op een profiel dat door het College van Burgemeester en Wethouders is vastgesteld bij het besluit tot de oprichting van een Ethische commissie.

Bij het werken aan de opgaven van de stad maken we steeds groter gebruik van data en digitale (slimme) technologieën. De Ethische commissie helpt de gemeente om kennis en bewustwording over de ethische kant daarvan te vergroten. Willen we echt alle mogelijkheden die technologie biedt benutten? Wat vinden wij fatsoenlijk, moreel en ethisch toelaatbaar?

De commissie kan gevraagd en ongevraagd reflecteren op datagebruik en inzet van digitale (slimme) technologieën in Zwolle. Deze reflecties gebruikt gemeente als input bij het maken van afwegingen. Hiermee blijft de verantwoordelijkheid voor het nemen van besluiten (en ook hoe wij omgaan met de publieke waarden) bij het gemeentelijk bestuur.

Tot nu toe is er nog onvoldoende of impliciet aandacht besteed aan ethische vragen bij digitale innovaties.  

Leden van de Ethische commissie zijn op persoonlijke titel lid. Zij vertegenwoordigen geen organisatie, maar zetten zich in voor Zwolle. Leden zijn voor twee jaar lid, met de mogelijkheid om daarna de termijn met nog twee jaar te verlengen.

Robin Effing

Voorzitter Ethische commissie.

Saar van der Spek

Lid Ethische commissie

Robert Helder

Lid Ethische commissie

Annelien Schuldink

Lid Ethische commissie

Het gebruik van camera’s en geautomatiseerde beeldherkenning neemt steeds toe, ook binnen het werkveld van de gemeente. De camera’s hangen in de openbare ruimte voor het borgen van de veiligheid in het uitgangsgebied, camera’s op de scanauto’s helpen on parkeren te handhaven enz.

In de loop van 2022 was de gemeente bezig met verkenning van camera inzet voor twee nieuwe vraagstukken, namelijk de bodycam en Eyebike. Dit heeft geleid tot een themabespreking van deze technologie in de Ethische commissie met als onderwerp ‘Gebruik van camera en beeldherkenning’.

Wij vinden het ook belangrijk om te luisteren naar onze inwoners en hun input mee te nemen in onze besluiten. Dit hebben we aan de commissie als aandachtspunt meegegeven.

Voor de bespreking van dit thema heeft de commissie aan de inwoners van Zwolle gevraagd hoe zij tegen het gebruik van slimme technologie door de gemeente aankijken. Hiervoor is een korte online peiling onder het Burgerpanel van de gemeente uitgevoerd. De beschouwing van de commissie over dit onderwerp, samen met de uitkomsten van de peiling hebben geresulteerd in een reflectie die aan het College is aangeboden. Het College stelt de reflectie zeer op prijs en zal op korte termijn daarop reageren.

De reflectie is openbaar (agendapunt 7) .

Aanwezig: voltallige commissie
Geaccordeerd door voorzitter: 14 oktober 2022

1. Opening en toelichting agenda
   De opzet van de agenda wordt toegelicht, punten 1, 4, 5 en 6 zijn vaste agendapunten. De agenda indeling wordt vervolgens vastgesteld.
2. Uitgangspunten werkwijze Ethische commissie
   De uitgangspunten vormen de basis voor het functioneren van de commissie. Commissieleden kunnen erop aangesproken worden.
   De uitgangspunten worden vastgesteld.
3. Werkwijze Ethische commissie
   De voorzitter licht de voorgestelde werkwijze toe. Afhankelijk van de vraag aan de commissie kunnen er ook andere vragen in het gesprek aan bod komen. Deze werkwijze is bedoeld als een leidraad en wordt na verloop van de tijd geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. De werkwijze bestaat uit 3 stappen: oriëntatie, afweging en conclusie.
   De commissieleden reageren positief op de werkwijze.
   De voorgestelde werkwijze wordt vervolgens vastgesteld.
4. Onderwerp van de vergadering: Gebruik van camera’s en beeldherkenning in de openbare ruimte
   Met welke ethische aspecten moet de gemeente rekening houden bij gebruik van deze technologieën?
   Als input voor het gesprek wordt de toepassing van deze technologieën geïllustreerd met 3 actuele casussen vanuit de gemeente: Eyebikes, Bodycam’s voor BOA’s en Cameratoezicht (informatie in bijlagen meegestuurd).
   Voorafgaand aan de bespreking wordt één casus mondeling toegelicht en er is gelegenheid om verhelderende vragen te stellen.
   De commissie bespreekt de vragen uit de ‘oriëntatie’ fase en verkent de mogelijke positieve en negatieve effecten van de technologie.
   Vanwege de tijd wordt het gesprek hierna stilgelegd.
   De commissie zal dit gesprek in de volgende vergadering voortzetten. De overwegingen en uitkomsten van het gesprek (van beide vergaderingen) zullen in de vorm van een reflectie worden uitgewerkt. De reflectie zal op de site van de Ethische commissie worden gepubliceerd.
5. Toetsing effecten van technologie bij inwoners
   Welke vraag willen we aan de inwoners voorleggen?
   Op welke manier willen we dit doen?
   De commissie verwacht dat er veel spanning zit op het gebruik van de camera’s omdat de technologie steeds meer kan, vooral in combinatie met Artificial Intelligence (AI). Daarom wil de EC een beeld krijgen hoe een Zwollenaar tegen het gebruik van de slimme technologie aankijkt, welke toepassing vindt hij/zij wenselijk. Dit vanuit het uitgangspunt dat slimme technologie wordt ingezet om bij te dragen aan een veilige en leefbare samenleving in Zwolle.
   De commissie verzoekt de gemeente om een korte online peiling te faciliteren onder het Zwolse burgerpanel. Twee commissieleden zullen input leveren voor deze peiling.
   De secretaris van de commissie zorgt voor verbinding met het onderzoeksteam van de gemeente voor de uitvoering van de peiling.
6. Rondvraag en afsluiting
   Er wordt een voorstel besproken om een bibliotheek voor de commissieleden aan te leggen. Boeken over relevante ontwikkelingen kunnen onder het beheer van de gemeente gerouleerd worden onder de commissieleden. Dit voorstel wordt akkoord bevonden.

De vergadering wordt afgesloten.

De gemeente Zwolle maakt al langere tijd gebruik van diverse dashboards. Tegelijkertijd groeit de hoeveelheid registraties en toepassingen van (big) data binnen de gemeente. Het lijkt erop dat de dashboards een steeds belangrijker en wellicht prominentere rol gaan spelen in de besluitvorming binnen de gemeente Zwolle.

Het college heeft de Ethische Commissie daarom de volgende vraag gesteld: Met welke ethische aspecten moeten we rekening houden bij gebruik van dashboards voor besluitvorming binnen de gemeente?

 De commissie heeft haar bevindingen  weergegeven in het document Reflectie Dashboards als instrument voor datagedreven besluitvorming