Aan de slag in de bodem en ondergrond
De bodem en ondergrond kunnen op verschillende manieren gebruikt worden, voor het bouwen of uitbreiden van een huis of bedrijf, voor het aanleggen van ondergrondse leidingen of kelders. Je kan echter niet altijd zomaar aan de slag in de grond. Het kan zijn dat er op de locatie (rest)verontreiniging aanwezig is of er andere beperkingen gelden. Voor je aan de slag gaat in de bodem en ondergrond, is het goed om deze pagina door te lezen.
Visie op de ondergrond
Als eerste gemeente in Nederland heeft Zwolle beschreven hoe belangrijk de ondergrond is voor de ontwikkeling van de stad. Deze visie op de ondergrond heeft geleid tot vijf belangrijke uitgangspunten. Deze zijn vastgesteld door de gemeenteraad en ze zijn daarmee belangrijk voor het ondergrondbeleid van de gemeente Zwolle:
- We kijken waarvoor we de ondergrond (willen) gebruiken.
- We maken waar mogelijk gebruik van bodemenergie en combineren dit met ander gebruik van het grondwater.
- We gaan vies grondwater per gebied aanpakken.
- We gaan gebieden met schoon water alleen gebruiken waar we schoon water voor nodig hebben.
- We gaan goed kijken waar we water en bodemenergie hebben en waar we dit nodig hebben en stemmen dit op elkaar af.
Bodembeleidsplan
Omdat het voor iedereen duidelijk moet zijn op welke manier plannen moeten worden gemaakt en hoe ze worden beoordeeld heeft de gemeente een beleidsplan opgesteld. In dit beleidsplan staat ook beschreven welke eisen worden gesteld aan een gebiedsgerichte aanpak. Het Gebiedsbeheerplan voldoet aan deze eisen.
Bodemkwaliteitskaart
Zwolle wil zijn grondverzet verantwoord en duurzaam uitvoeren. Op 24 augustus 2015 heeft de gemeenteraad de Nota bodembeheer Regio IJsselland en Bodemkwaliteitskaart gemeente Zwolle 2015-2019 vastgesteld. Momenteel is de gemeente bezig om de Bodemkwaliteitskaart te vernieuwen en uit te breiden met PFAS-gegevens.
Hiermee sluit Zwolle aan bij het eerder door de meeste omliggende gemeenten vastgestelde regionale beleid voor grondverzet. Het nu vastgestelde beleid is een actualisatie van de bodemkwaliteitskaart en het Bodembeleidsplan uit 2009.
Gebiedsbeheerplan
Zwolle is een stad die groeit. Zwolle heeft ervoor gekozen dit op een verantwoorde en duurzame manier te doen. De ondergrond is hiervoor van groot belang. Deze bestaat uit bodem en grondwater. Op veel plaatsen is deze ondergrond alleen wel vies.
Maar we willen wel graag bouwen en we willen ook graag energie uit de bodem gebruiken. En alles schoonmaken kost veel geld, geld dat er vaak niet is.
In het gebiedsbeheerplan is nu opgeschreven hoe de gemeente vindt dat dit aangepakt kan worden. Dus hoe je omgaat met de vieze bodem of het vieze grondwater. Maar ook hoe je schone stukken van Zwolle schoon houdt. Verder staat in het plan hoe we goed gebruik kunnen maken van de ondergrond voor koude en warmte (bodemenergie).
Principes
Om het gebiedsbeheerplan goed te kunnen uitvoeren hebben we belangrijke keuzes gemaakt:
- De ondergrond hoeft niet overal helemaal schoon te zijn. We kijken vooral waarvoor we het willen gebruiken.
- We kunnen het grondwater onder de stad niet meer overal voor gebruiken. Dat is te duur. We weten ook dat de keuze die we maken niet meer kan worden teruggedraaid.
- Omdat we niet alles schoon hoeven te maken is het ook niet nodig alles helemaal te onderzoeken.
- We maken verschil in het aanpakken van vieze grond en van vies grondwater.
- We willen graag dat de ondergrond wordt gebruikt voor bodemenergie.
Gebiedsbeheerder
Om het plan goed te kunnen uitvoeren moet er ook iemand zijn die hiervoor verantwoordelijk is. Dit is de gebiedsbeheerder. De gebiedsbeheerder voor dit plan is de gemeente Zwolle. De gemeente maakt daarom ook afspraken met partijen die een vieze bodem hebben. Soms is dat de gemeente zelf, maar vaak zijn het ook eigenaren van een bedrijf, een bouwer of iemand die grond bezit waar vroeger een bedrijf heeft gezeten.
De gemeente zorgt er dan ook voor dat de doelen die in het gebiedsbeheerplan zijn gesteld worden gehaald. Bijvoorbeeld door het vieze grondwater in de gaten te houden, of als het nodig is vies grondwater op te pompen en weer schoon te maken. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de omgeving van de drinkwaterwinning.
Om ervoor te zorgen dat Vitens goed drinkwater kan maken, wordt vies grondwater opgepompt en schoongemaakt en dan weer terug in de bodem gebracht. Tegelijk wordt er ook energie uit het water gehaald. We gebruiken het grondwater dus voor meer dingen tegelijk.
Deelname
Wanneer u in het gebied woont en u zelf een vieze ondergrond hebt waar wat mee moet gebeuren, dan kunt u meedoen met het plan. Er worden dan afspraken met u gemaakt op welke manier dat gebeurt.
Als u meedoet met het plan hoeft u de ondergrond niet zelf meer schoon of schoner te maken. De gebiedsbeheerder zorgt ervoor dat het grondwater geschikt is of geschikt gemaakt wordt. Ook worden er afspraken gemaakt wie welk deel van de vieze bodem aanpakt en wanneer dat moet gebeuren.
Meedoen
Omdat we niet alles schoon hoeven te maken is het ook niet nodig alles helemaal te onderzoeken. Meedoen aan het plan kost wel geld, maar dat is veel minder dan wanneer u het zelf moet doen.
Praktijk
Hoe gaat uitvoering van het plan in de praktijk? Hoe worden afspraken gemaakt met de gebiedsbeheerder? Wat moet ik betalen bij een afkoop? Dit is soms best ingewikkeld. Daarom willen we u aan de hand van een aantal plaatjes duidelijk maken hoe we dit doen.
Om met elkaar tot afspraken te komen bekijken we eerst goed wat de kwaliteit van de bodem of het grondwater is. Ook bekijken we verschillende situaties die zich in de toekomst kunnen voordoen. Daarbij gaan we van een aantal standaard situaties uit en bekijken wat van toepassing is op uw situatie.
Situatie 1: Er is vervuiling maar er gebeurt helemaal niets op de locatie. Er wordt dus ook niet in de grond gegraven of grondwater opgepompt.
Situatie 2: Er is vervuiling en er wordt alleen boven in de bodem gewerkt om kabels, leidingen of een riool aan te leggen. Misschien komt er wat grond bij vrij en mogelijk moet er een klein beetje grondwater worden opgepompt.
Situatie 3: Er is vervuiling en een deel van de locatie wordt op een andere manier gebruikt, maar hiervoor hoeft niets of maar weinig in de grond te worden gedaan.
Situatie 4: De oude gebouwen worden helemaal gesloopt en er komen nieuwe gebouwen. Hierdoor moet ook veel in de grond gebeuren.
Al deze situaties bij elkaar bepalen uiteindelijk de afspraken die met u worden gemaakt. Elke afspraak is maatwerk.
Energie uit de ondergrond
De ondergrond van Zwolle is heel geschikt om energie uit te winnen. Omdat de ondergrond tot ongeveer 90 meter uit zand bestaat is het goed mogelijk bodemenergiesystemen in de bodem te brengen. En dat willen we ook graag. Zo willen we graag stimuleren dat mensen duurzame energie uit de ondergrond halen en ook kan dit gunstig zijn voor de grondwaterkwaliteit.
Maar de ondergrond wordt ook nog voor andere doelen gebruikt, zoals drinkwater. In gebieden waar de bodem beschermd moet worden om nu en in de toekomst goed drinkwater te kunnen onttrekken is het niet altijd mogelijk om bodemenergiesystemen te plaatsen. De provincie is de bevoegde overheid voor grote (open) bodemenergiesystemen in de ondergrond. In de Atlas van Overijssel heeft de provincie aangegeven welke beschermingsgebieden gelden.
De gemeente is de bevoegde overheid voor kleinere (gesloten) bodemenergiesystemen. Om te voorkomen dat verontreinigd grondwater zich dieper verspreid of dat zout grondwater omhoog komt heeft de gemeente bepaald dat kleine (gesloten) bodemenergiesystemen niet dieper mogen worden aangelegd dat 90 meter.
