Financiële verantwoording

De beweging van zwaar naar licht 

In de projectperiode van de Hervormingsagenda zijn onderstaande bedragen structureel geïnvesteerd of verschoven van duurdere gespecialiseerde zorg naar preventieve zorg in de sociale basis of van intramuraal naar ambulante zorg.  

*Op basis van realisatie zal komende jaren een deel van het regionale budget voor beschermd wonen structureel worden verschoven naar het budget voor beschermd thuis. Incidenteel is hiervoor wel een budget beschikbaar van € 565.000. 

Besparingen Interventieplan en Hervormingsagenda 

Aanvankelijk zouden de maatregelen in het Interventieplan sociaal domein - dat nog voor het programma werd vastgesteld - een besparing van € 11,1 mln. opleveren. Deze maatregelen leverden een besparing op van € 5,4 mln. Het verhaal van de Hervormingsagenda begint met het inzicht dat de resterende financiële opgave van € 5,7 mln. niet met alleen interventiemaatregelen opgelost kon worden. Besloten werd daarom voor een hervorming van het sociaal domein. In de loop van het programma bleken de ingeboekte besparingen door veranderingen vanuit het Rijk en nieuwe inzichten op bijvoorbeeld Jeugd, niet meer realistisch. Ook kwamen vanuit het Rijk extra middelen beschikbaar op Jeugd. Deze ingeboekte besparingen aan interventiemaatregelen werden daarom grotendeels teruggedraaid. Daarmee verlaagde de gewenste besparing met 4,45 mln. In de periode van de Hervormingsagenda is nog € 1,25 mln aan extra besparingen gerealiseerd die het gevolg waren van inhoudelijke hervormingen. 

*Het doel voor de interventiemaatregelen was om in 2019 uit te komen op een besparing van € 4,0 miljoen. Dit is boven verwachting verlopen, waardoor we in totaal maar liefst € 5,4 miljoen gerealiseerd hebben. De sleutelfactoren voor dit succes zijn de positieve resultaten door de nieuwe contractering en geïntensiveerde sturing op thuisondersteuning, de realisaties van de volledige besparingen bij Tiem en Beschermd wonen en de focus op toegang bij Jeugd die een besparing opleverde bij BSO/dyslexie. Daarnaast verminderde de verwijzing naar duurdere hulpverlening door de inzet van jeugdgezinswerkers. (Jaarverslag 2019; Algemene beschouwing) 

Blik vooruit: de aandachtspunten 

De inhoudelijke thema’s uit de Hervormingsagenda zullen worden voortgezet in de Koers Sociaal Domein. Financieel zien we een aantal aandachtspunten. 

Opvolging vanuit incidentele financiering 

Een aantal thema’s is met incidentele budgetten – al dan niet vanuit de programmagelden - ontwikkeld of gefinancierd. Zij vragen nog een borging met structurele financiering: 

• Het verhogen van de eigen inzet van het Sociaal Wijkteam (SWT) met € 700.000 in 2023 is gedaan met incidentele middelen. De middelen worden wel ingezet voor structurele eigen inzet. Die incidentele middelen stoppen eind 2025 en vragen dan dus een nieuwe weging in de begroting. De eigen inzet van het SWT is een belangrijk stap in het inzetten van lichtere ondersteuning en het breed kijken naar de vraag van de inwoner. 
• De Ouderenindex is ontwikkeld met gelden van het programma. Afgesproken is om deze index vierjaarlijks volledig te voorzien van nieuwe data en tweejaarlijks aan te scherpen met de beschikbare nieuwe data die er dan is. De benodigde structurele gelden hiervoor zijn nog niet gereserveerd in de begroting. 
• De geclusterde woonvormen die nu nog in pilotfase zijn, vragen bij succes om structurele financiering. Op dit moment wordt de inkoop van Beschermd Thuis nog gefinancierd met incidentele middelen die zijn vrijgevallen vanuit de regio. Uiteindelijk zal de dekking hiervan grotendeels komen uit de middelen die beschikbaar komen na de uitvoering van de landelijke decentralisatie en het bijbehorende verdeelmodel. Tijdelijk zal voorfinanciering nodig zijn om de nieuwe woonvormen te ontwikkelen. In de PPN volgt een berekening die inzicht geeft in welke structurele financiering uiteindelijk nodig is.  

Beoogde besparing Jeugd landelijk 

In mei 2023 is een principeakkoord bereikt over de inhoud van de Hervormingsagenda Jeugd. De Hervormingsagenda Jeugd bevat een breed pakket maatregelen om de jeugdzorg te verbeteren en financieel houdbaar te krijgen. Structureel zal worden geïnvesteerd in de landelijke kwaliteit en effectiviteit van jeugdhulp.  

Aan de realisatie van de landelijke Hervormingsagenda is een fikse besparingsopgave gekoppeld door het Rijk. De komende twee jaar t/m 2025 wordt deze besparing door het Rijk nog niet gekort op het budget. Maar vanaf 2026 loopt voor Zwolle de totale korting op het gemeentefonds met betrekking tot de besparingsmaatregelen Hervormingsagenda Jeugd in een aantal jaar op naar € 8,7 mln. Omdat we in de afgelopen jaren al een aantal besparingen hebben gerealiseerd, moet van de € 8,7 mln. die wordt gekort op het gemeentebudget nog € 4,8 mln. daadwerkelijk bespaard worden.  

In het coalitieakkoord en in het financieel perspectief is in 2023 de nog te realiseren besparing van € 4,8 mln. verdeeld over 5 jaarschijven.  

Cumulatief: 2023: 0,2 mln., 2024: 1,0 mln., 2025: 2,0 mln., 2026: 3,0 mln. 2027: 4,8 mln. Voor deze besparingen zijn nog geen extra interventies bepaald en ze staan los van de eerder in deze paragraaf beschreven besparing van het programma van onze lokale Hervormingsagenda. De verwachting is wel dat de hervormingen die we al uitvoeren voor 2023 en 2024 de ingeboekte besparing opleveren. Over het resterende bedrag dat bespaard moet worden (vanaf 2025), zijn nog geen besluiten genomen. Die besluiten zullen samenhangen met de verdere uitwerking van de landelijke Hervormingsagenda Jeugd.  

Daarnaast bereidt het Rijk landelijke maatregelen voor via wetsvoorstellen. In de landelijke Hervormingsagenda Jeugd zijn ook afspraken gemaakt over een deskundigencommissie die in januari 2025 en 2028 een zwaarwegend advies zal geven over de uitvoering van de maatregelen in relatie tot de uitgavenontwikkeling. Deze adviezen zullen aan het kabinet worden uitgebracht en kunnen daarmee leiden tot politieke besluitvorming over de middelen die landelijk beschikbaar worden gesteld voor de uitvoering van de Jeugdwet. 

De landelijke Hervormingsagenda Jeugd is geen onderdeel van onze lokale Hervormingsagenda, maar de benodigde besparingen zullen wel deels behaald moeten worden met de in ons programma ingezette hervormingen. 

Benutten begrotingswijziging met structurele verschuiving 

De programmabegroting van het sociaal domein is vanaf 2024 vernieuwd. Het aantal programma’s is teruggebracht van 4 naar 2 samenhangende programma’s. Dat heeft ervoor gezorgd dat middelen flexibeler ingezet kunnen worden wanneer dat nodig is. Vanzelfsprekend binnen de kaders van de doelstellingen van het programma en ondersteunend aan de beweging van zware naar lichtere ondersteuning waar dat passend is. Na twee jaar zal geëvalueerd worden of deze verandering het beoogde effect heeft. Afgesproken is dat de raad gedurende 2024 en 2025 actief geïnformeerd wordt bij verschuivingen tussen doelen van bedragen hoger dan €500.000,-. 

Een belangrijk aandachtspunt: deze begroting geeft de flexibiliteit om binnen het begrotingsjaar middelen te verschuiven. Het is aan te raden jaarlijks voor de begroting goed te bekijken of deze tijdelijke verschuivingen vragen om het aanpassen van budgetten voor het komende jaar.