Het Hopmanshuis aan het Rodetorenplein
Het Hopmanshuis aan het Rodetorenplein
Ook in de middeleeuwen was Zwolle een handelsstad. De stad had door het Zwartewater en de Vecht goede verbindingen over het water. De doorvoerhandel was de hoofdmoot van de activiteiten van Zwolse handelaren. De handel in agrarische producten, koloniale waren, natuursteen, hout en wijn vormden hiervan het hoofdbestandsdeel. Om al deze handelingen zo soepel mogelijk te laten verlopen, hadden Schepenen en Raden van de stad (te vergelijken met het huidige college van burgemeester en wethouders) hiervoor in 1437 een speciaal terrein ingericht. Dit terrein buiten de stadsmuren was het Rodetorenplein. Het lag gunstig aan de monding van het Zwartewater. In 1438 bekrachtigde de landsheer, bisschop Rudolph van Diepholt, het stapelrechtprivilege. Dat betekende dat alle goederen die uit Westfalen en Nedersaksen via de Vecht of over land getransporteerd werden, uitsluitend via Zwolle verder vervoerd mochten worden.
Factorijgebouw
In 1663 kreeg de handelaar Claes Cock van het Zwolse stadsbestuur toestemming ‘omtrent de brugge ant plein van den Rooden tooren’ een factorijgebouw op te richten. Een factorijgebouw noemen we nu een pakhuis voor de opslag van handelswaar. Het factorijgebouw van Claes Cock staat er nog steeds en is bekend onder de naam ’Het Hopmanshuis’. Bij de bouw hiervan stelden Schepenen en Raden in 1663 wel enkele voorwaarden. De afmetingen van de plattegrond werden vastgelegd op 50 voet lang en 25 voet breed. Ook mocht in het gebouw absoluut niet gewoond worden. Een uitzondering werd gemaakt voor een slaapplaats voor de bewaker van de opgeslagen goederen. De belangrijkste voorwaarde was echter dat het gebouw in geval van oorlog om strategische reden door de stad afgebroken mocht worden. Nog tijdens de bouw werd er van de bouwmaten afgeweken en werd het al uitgebreid.
De eigenaren
Het Hopmanshuis heeft verschillende bewoners en bestemmingen gehad. Met de eerste eigenaar Claes Cock liep het slecht af. Wegens onrechtmatig handelen tegenover Amsterdamse kooplieden kwam hij in de gijzelkamer van Amsterdam terecht en werd zijn pakhuis in 1688 verkocht. Een andere eigenaar was Jannes Nauta die het in 1720 erfde. Hij was hopman van de stedelijke militie en door hem werd het pand bekend als ‘Het Hopmanshuis’. Ook Jannes is het slecht vergaan. In 1730 werd hij beschuldigd van sodomie en vertrok hij met noorderzon om nooit meer in Zwolle terug te komen. Vanaf 1843 stond het huis bekend als koffiehuis ’De Nieuwe Stadsherberg’. Deze naam sloeg echter niet aan bij de Zwolse bevolking, men sprak liever gewoon van ‘Het huis met de 99 vensters’.
Afbeeldingen
Afb. 1 Het Hopmanshuis anno 2025. (Erfgoed gemeente Zwolle)
Afb. 2 Uitsnede van het Rodetorenplein uit de stedenatlas De Wit uit de zeventiende eeuw. (Koninklijke Bibliotheek)
Afb. 3 Het Hopmanshuis als stadsherberg voordat de Jufferenwal in 1961 om het Hopmanshuis heen werd doorgetrokken naar de Buitenkant. (Collectie Overijssel)
