Duurzame monumenten aan de Binnengasthuisstraat

Duurzame monumenten aan de Binnengasthuisstraat

Als je oud was en zonder inkomen dan was je vroeger afhankelijk van liefdadigheid. Die hulp kwam vaak van kerkelijke instellingen. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam daar verandering in. In 1947 werd de Noodvoorziening voor ouden van dagen van kracht die in 1957 werd omgevormd tot de AOW. 

Architect Meijerink

In 1923 ontwierp de Zwolse architect Mannes Meijerink (1873-1943) het voor ouderenhuisvesting bestemde complex aan de Binnengasthuisstraat. Het complex is uitgevoerd in een voor het vroege interbellum karakteristieke traditioneel-zakelijke trant. Opdrachtgever was de stichting Het Nieuwe Binnengasthuis. 

Binnengasthuis

De geschiedenis van de Gasthuizen is verweven met die van de stad Zwolle. Enkele tientallen jaren nadat Zwolle stadsrechten had ontvangen, ontstond ook het Binnengasthuis, dat toen het Heilige Geestgasthuis werd genoemd. De oorsprong van het complex ging terug tot 1302, en het was een aan de Heilige Geest toegewijde liefdadigheidsstichting die het gasthuis had opgericht voor ‘arme beddezieke lude’ en ‘ellendige zieke’. Het Gasthuis bood ook onderdak aan zwervers die vaak door oorlogen waren ontheemd. Het Gasthuis was gevestigd op de hoek van de Diezerstraat en het Gasthuisplein / Gasthuisstraat. Na de reformatie kreeg het Heilige Geestgasthuis de naam Binnengasthuis. 

Bel

Een grote luidbel voor de oproep om ‘ter disse’ te gaan is een herinnering aan het verleden uit de binnenstad. De bel werd boven de stichtingssteen in het centrale bouwdeel geplaatst. Het complex werd gebouwd op een strook van de achtertuin van de villa van mr. D. van Laer aan de Vechtstraat. Hij was oud-voorzitter van het gasthuisbestuur en legde op 11 september 1923 de stichtingssteen van de nieuwe woningen aan de Binnengasthuisstraat. In 2008 zijn de woningen door Stichting De Gasthuizen overgedragen aan Woningcorporatie Stichting Openbaar Belang. Openbaar belang houdt kantoor in de nabijgelegen villa van Van Laer aan de Vechtstraat.

Passiefmonument

Tegenwoordig is het verduurzamen van panden actueel vanwege het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen en vanwege stijgende energiekosten. Bij de renovatie van het complex met woningen aan de Binnengasthuisstraat bleek veel mogelijk. Het complex is in 2013 in opdracht van Openbaar Belang gerevitaliseerd volgens het Passiefhuis-principe. Het plan is ontworpen door Villanova architecten uit Rotterdam. Een passiefhuis mag niet meer dan 25 kWh per m² per jaar voor verwarming verbruiken. Dat werd mogelijk door een zeer goede isolatie en kierdichting van de bouwkundige schil en met driedubbel glas in de kozijnen. Door balansventilatie met warmteterugwinning werd een comfortabel binnenklimaat verkregen. De grootste aanpassingsmogelijkheden aan het complex lagen aan de achterzijde. De belangrijkste monumentale waarden, de voorgevels, werden in historische staat gerenoveerd. Zo heeft Zwolle aan de Binnengasthuisstraat het eerste monumentale sociale woningbouwproject in Nederland is dat gerenoveerd is op basis van het Passief Bouwen principe.

Afbeeldingen
Afb. 1 (Erfgoed gemeente Zwolle)
Afb. 2 Luidbel en stichtingssteen (Erfgoed gemeente Zwolle)
Afb. 3 Gevelsteen ter herinnering aan de revitalisatie en onthulling door burgemeester H.J. Meijer en directeur van Openbaar Belang Gerke Brouwer in 2013 (Erfgoed gemeente Zwolle)