De rooms-katholieke begraafplaats

Lange tijd werden doden in en rond de kerk begraven. In de achttiende eeuw won de opvatting terrein dat het niet hygiënisch was om de doden binnen de kerkgebouwen te begraven. Door regelgeving moest dat vanaf 1829 buiten de bebouwde kom. Inmiddels telt Zwolle meerdere begraafplaatsen. Een daarvan is de rooms-katholieke begraafplaats. 

Akkerland

In 1841 stelde F.W.J.A. Baron van Lamsweerde een stuk akkerland beschikbaar waar katholieke Zwollenaren hun eigen begraafplaats konden aanleggen. De baron zelf legde op 5 juni 1841 de eerste steen in een van de hoekpijlers van de muur die de begraafplaats aan drie zijden omringt. Het kerkhof wordt gekenmerkt door een strakke opzet van evenwijdige hoofd- en zijpaden. In de hoofdas achter het toegangshek staat centraal op het terrein een gietijzeren kruisbeeld.

Het gietijzeren toegangshek staat aan de Bisschop Willebrandlaan is afkomstig van de firma Nering Bögel uit Deventer. Het is in neogotische stijl ontworpen, terwijl op de twee bakstenen hekpijlers neo-Franse renaissancistische ornamenten zijn aangebracht. Links naast de ingang staat tegen de muur het baarhuis met in het interieur elementen uit de neo-Hollandse renaissance. 

Architect Tepe

Verschillende vooraanstaande katholieke Zwolse inwoners zijn op de R.K.-begraafplaats begraven. Deze notabelen vonden hun rustplaats veelal in de nabijheid van de kapel. De kapel werd in 1883 gebouwd op de fundamenten van een eerdere kapel en werd op kosten van Paulina M.M. Vos de Wael gebouwd. De kapel is een ontwerp van architect Alfred Tepe en is een exponent van de bouwexplosie van katholieke gebouwen na het herstel van de Bisschoppelijke hiërarchie in 1853. Met P.J.H. Cuypers was Tepe één van de belangrijkste architecten van de neogotiek in Nederland. Naast de ingang van de kapel zijn stenen aangebracht met de namen van de bijgezette pastoors sinds 1854. Oorspronkelijk kende de begraafplaats een verdeling van de graven in vier klassen. Graven dicht bij toegang de kapel waren van klasse 1.

Kruizen

Vier eenvoudige kruizen met het opschrift ‘Stichting Emmanuelshuizen‘ herinneren eraan dat hier overleden bewoonsters van de Emmanuelshuizen zijn begraven. In 1925 vond de bijzondere begrafenis van zigeunerkoningin Amalia Bandi plaats. Het verhaal gaat dat met muziek van vermoedelijk het muziekkorps ‘Voorwaarts’ Bandi naar haar laatste rustplaats werd gebracht. Het muziekkorps zou op het laatst niet meer weten wat ze moesten spelen. De overleving vertelt dat ze vervolgens “houd er de moed maar in“ speelden. De kist van Amalia was door de honderden zigeuners die naar Zwolle kwamen en die haar een laatste eer wilde bewezen verzwaard met geldstukken. Op de zerk van het graf van de zigeunerkoningin is achter een glasplaatje een portretje van haar te zien. Tot ver in de jaren zeventig van de vorige eeuw bleven zigeuners het graf bezoeken.

Tekst: Erfgoed gemeente Zwolle, Johan Teunis

Bron: 

• Archief Erfgoed Zwolle
• Verdwijnende muren, Paola Pisu en Peter de Weert
• Emmanuelshuizen een gouden broedplaats, Jan ten Hove en Saskia Zwiers

Afbeeldingen:

Afb. 1: Erfgoed gemeente Zwolle

Afb. 2: Erfgoed gemeente Zwolle

Afb. 3: Erfgoed gemeente Zwolle